Mersin Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (MESBAŞ) Genel Müdürü Edvar Mum ile bölgenin ticaret hacmi, istihdamı ve ilerideki hedeflerini üzerine röportaj gerçekleştirdik.
Türkiye’nin ilk serbest bölgesi olma özelliğine sahip Mersin Serbest Bölgesi, 2016 yılında 2.8 milyar dolar ticaret hacmi gerçekleştirilirken 2017 yılında ise bu rakam 2.9 milyar dolara çıktı. Ticaret hacminde yüzde 3 oranında bir artış olduğunu belirten, Mersin Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (MESBAŞ) Genel Müdürü Edvar Mum “2018’de hedef ticaret hacmini 3 milyar doların üzerine çıkarmak olacaktır” dedi.
Mersin Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (MESBAŞ) Genel Müdürü Edvar Mum, “Mersin’deki il kayıtlı firmaların Mersin’den son beş yıl içerisin de yaptıkları dış ticaret hacmi 16 milyar dolar. Serbest Bölge son 5 yıl içerisinde dış ticaret hacminde tek başına 14 milyar dolar işlem yapmıştır. Serbest Bölge tek başına, Mersin’de il kayıtlı dış ticaret firmalarında yüzde 16 daha çok ticaret hacmi gerçekleştirmiştir. Bu anlam da Mersin Serbest Bölge’nin yeri Mersin için önemlidir” diye konuştu.
– 2017 Ticaret Hacmi önceki yıla göre ne kadar artış oldu?
2016 yılında Mersin Serbest Bölge Ticaret hacmi 2.8 milyar dolardı. 2017 yılında 2.9 milyar dolar oldu. Ticaret hacminde yüzde 3 oranında bir artış oldu. Tabi bu oran beklenen artış seviyesinde olmasa da Mersin il olarak ve de Mersin Serbest Bölgesi’nde ticaretinin büyük bir payını Ortadoğu ülkeleri ile yapmaktadır. Özellikle Irak, İran, Suriye ile ilk sıraları almaktadır. Mersin ve Serbest Bölge, Doğu Akdeniz de önemli bir merkez durumundadır . İl olarak biliyorsunuz ki lojistik olarak faaliyetler buna imkan veriyor. Ve geçmişte de bu yönde çok transit taşımalar oldu. Mersin Serbest Bölgesi ise bulunduğu konum itibari ile deniz yoluyla bu yönde de çok ticaret yapıyor. Tabi bu ülkelerdeki güvenlik boşluklarının oluşması ticareti de etkiliyor. Bu yönde olumsuz etki olsa da yine de ticaret hacmi bir önceki yıla göre yüzde 3 oranında bir artış gösterdi. Dolayısıyla ile bundan sonraki süreçte o ülkelerde ki dengelerin oturması sonrasında ticaret hacminin daha da yukarılara çıkmasını bekliyoruz. Çünkü bizim daha önceki performanslarımıza baktığımızda yani 2012-2013 yıllarına baktığımızda biz 3.7 milyar dolar seviyelerine kadar çıktık.
– Serbest bölge de kaç kişi istihdam ediliyor?
Serbest Bölge de 2016 yılında 7 bin 700 kişi istihdam ediliyordu. 2017 yılında bu rakam 8 bin 100 kişiye çıktı. Dolayısıyla yüzde 5 oranında bir istihdam hacmi artışı meydana geldi. Doğrudan sağlanan rakamlar ise 2018 yılında aşağı yukarı 8 bin 600’lere geldi. Ülkemiz için, Mersin ilimiz için tek başına 8 bin 600 kişiye istihdam sağlayan bir merkez olması da önemli.
Dolaylı istihdamı ele alırsak, doğrudan sağlanan istihdamın yanısıra Bölgeye verilen dolaylı hizmetler sebebiyle yani şehirden alınan hizmetler sebebiyle bu rakam 9 binlere kadar çıkıyor.
– Yerli ve yabancı firma sayısı kaç?
Yerli ve yabancı firma sayısına baktığımızda toplam da şuan 473 firma var. Bunun 144’ü yabancı. Firmanın 329’u ise yerli firma olarak görülüyor. Dolayısıyla toplamda 473 firma faaliyeti söz konusu. Yabancı firmaların dağılımına baktığımızda yaklaşık yarısı Ortadoğu ülkelerinden gelen sermayeli şirketler daha çok bu yapıyı oluşturuyorlar. Belli bir kısmı Avrupa ülkelerinin sermayesine dayalı olarak gelen şirketler var. Bunun dışında Uzak doğuda, Türkiye Cumhuriyetlerinden, bir kısmı ise Amerika Birleşik Devletlerinde var. Dolayısıyla bir miktarda Kuzey Afrika sermayesi ile beraber bu yapıyı oluşturuyorlar.
– Peki bu yıldaki hedefleriniz nelerdir?
İstihdam da 8 bin 100 kişiden 8 bin 600 kişiye çıktık. Muhtemelen 9 bin kişiye yaklaşan bir rakam bekliyoruz. Ticaret hacminden de 3 milyar doların üzerine çıkacak bir hedef var. Bu sebeple 3 milyar dolar üzerindeki ticaret hacmi ve istihdamda da 9000’lere yaklaşan bir hedef şuan da söz konusu. Tabi burada bizi en çok kısıtlayan husus genişleme alanıdır. Mersin Serbest Bölgesinin brüt olarak 836 dönüm arazisi var. Bunun 625 dönümü yatırımlara veriyoruz. Bunların tamamı dolu durumda. Yani yeni yatırımcılara tahsis edecek alanımız maalesef mevcut değil. Durum böyle olunca da yeni yatırımları alma şansımız fazla olmuyor ancak mevcut kapalı alanlardan kiralama yapılabiliyor. Ama onlarda da çok sınırlı olabiliyor ve çok büyük kapasiteli şirketlere şu an yatırım imkanı sağlayamıyoruz.
– Bu konuda çalışmalar var mı peki?
Önceki yıllardan bu yana bu konuda çalışmalar vardı. Serbest Bölge’nin doğusunda Toros Gübre Fabrikası ile Serbest Bölge arasında 334 dönümlük bir alan var. Bu alanın serbest bölge sınırları içerisinde alınması konusunda çok uzun zamandan beridir çalışmalar devam ediyor ama herhalde artık buradan gelecek olan sonuç bir kamulaştırma modeli uygulanması olacak. Bu alan Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 1/100.000 ve 1/5000 ölçekli Nazım İmar planlarında Serbest Bölge Genişleme Alanı işaretlendi. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nda da Serbest Bölgelere ihtiyacı olan alanların acele kamulaştırılmasına dayalı hüküm var. Bu kapsamda tahmin ediyorum ki bu yıl içerisinde Ekonomi Bakanlığı ile yapılacak olan görüşmelerle burada yapılacak kamulaştırmayla beraber alanın Serbest Bölge sınırları içerisinde alınması ve dolayısı ile de yeni yatırımlara imkan tanınması söz konusu olacaktır. Sonuç olarak yeni yatırım alanları da oluşturursak ilave olarak muhtemelen 2.000 kişilik istihdam daha sağlayacak. Ve mevcut ticaret hacmine 1 milyar dolar ilâve eklenecektir.
– Mersin Serbest Bölgesi diğer illere göre ne durumda?
Mersin’in profiline baktığınızda Mersin esasen bir dış ticaret şehri. 1900 lü yılların başından itibaren iskelenin burada olması Doğu Akdeniz’de bir liman ve gümrük şehri olduğunu kanıtlıyor. Daha sonrasında 1962 yılında Mersin Limanı yapılmış. Bugüne kadar gelinen süreçte bazı ilave rıhtım düzenlemeleri ile uygun kapasiteye ulaşılmış görünüyor. Liman ve liman’a bağlı olarak burada oluşan önemli bir potansiyel söz konusudur.
Çukurova’da önemli bir ihraç kabiliyeti olan tarım potansiyeli mevcuttur. Mersin Serbest Bölgesi’nin kuruluşuna kadar o dönemde yerli ürünlerin Mersin Limanından ihracat olarak yurtdışına gönderilmesi söz konusuydu. Ayrıca diğer sanayisi güçlü komşu illerinden Adana, Konya, Kayseri ve Gaziantep’in Mersin Limanı vasıtasıyla yaptığı ihracatlar var. Orta Doğu ülkelerine transit taşımacılığın yanısıra ayrıca son yıllarda önemli gelişim gösteren lojistik sektörünün varlığı ilimizi güçlü konuma getirmiştir. Bütün bu dış ticaret işlemlerine bağlı olarak ta Mersin ilinde güçlü bir hizmet sektörü vardır.
Mersin ilinin bu gücü, Türkiye’nin ilk serbest bölgesinin Mersin ‘de kurulması kararına son derece etkin olmuştur.
Mersin , Doğu Akdeniz’de önemli bir il. Bugüne kadar gelinen süreçte ilk dönemlerde Mersin’in dış ticaret uygulaması ve tecrübesi söz konusu iken Organize Sanayi Bölgesinin kurulmasıyla beraber daha önce münferit sanayi faaliyetleri süratle gelişme göstermiştir . Serbest Bölgenin kuruluşuyla beraber hem ticaret ve hem de sanayi uygulamaları yapılmaktadır. Bu yapı içerisinde Mersin oluşturduğu potansiyeli yıllık olarak yaklaşık 3 milyar dolar seviyesindedir. Tek başına sağlanan 8 bin 600 kişilik istihdamın yanısıra burada sağlanan dolaylı hizmetler ve faaliyetler de söz konusudur. Bunlar da esasen kente hizmet katıyor. Bu anlamda Mersin Serbest Bölgesi gerek il bazında gerek ülke bazında çok önemli durumdadır.
Mersin’deki il kayıtlı firmaların Mersin’den son beş yıl içerisin de yaptıkları dış ticaret hacmi 16 milyar dolardır. Serbest Bölge son 5 yıl içerisinde dış ticaret hacminde tek başına 14 milyar dolar işlem yapmıştır. Serbest Bölge tek başına Mersin’de il kayıtlı dış ticaret firmalarından yüzde 16 daha çok ticaret hacmi gerçekleştirmiştir. Bu anlamda Mersin Serbest Bölgesi’nin yeri önemlidir.
– Son olarak Serbest Bölge hakkında değerlendirmenizi yapacak olursanız neler söylersiniz?
Mersin Serbest Bölgesi yıllardır Türkiye’nin ilk Serbest Bölgesi olarak tanındı.
Fiziki sıkıntılarımızın dışında şuanda oturmuş bir sistemiz var. MESBAŞ ise Türkiye’de ilk serbest bölge işleten şirket ve 31 yıllık işletme tecrübesine sahip. Görevini iyi bilen ve uygulayan çalışanları da bu anlamda gelişimde önemli etken olmuştur. Dolayısı ile faaliyetler uygun devam etmektedir. Gelişim sürecinde önemli olan husus mevzuat düzenlemelerinin Serbest Bölgelerinin gelişimi yönünde yapılmasıdır. Lokal olarak burada şehirden alacağımız destekler de önemlidir. Serbest Bölge olarak yol bağlantıları ve alt yapıları bağlantılarının uygun hale getirilmesi de serbest bölge faaliyetlerini olumlu yönde etkileyecektir.
